20.yy. mesleği olan halı yıkama hizmetleri, son yıllarda artan ihtiyaçtan dolayı yeni bir sektör olarak çalışma hayatımızda yerini almaktadır. Henüz tanımlanmamış, kapsam dışı meslek dalı olmasından dolayı, çalışma standartları ve iş yeri kriterleri yetkili kurumlarca bilinmediğinden yeterince denetlenememektedir. Bu kontrolsüz büyüme, sektöre yıllarını veren kurumsal firmaları ve günümüz şartlarında büyük finanslarla sektöre yatırım yapan işletmeleri olumsuz etkilemektedir.
Türkiye’de İşçi sağlığı ve iş güvenliği kanunları ve tüzük, oturmuş sektörlerde bile ne yazık ki tam anlamda uygulanamamaktadır. Halı yıkama hizmetleri gibi ülkemizde yeni yeni meydana gelen sektörler içinse işçi sağlığı ve iş güvenliği kanunlarına uyabilmek büyük bir başarı olarak görülmektedir.
Halı yıkama hizmetlerindeki iş sağlığı ve güvenliği açısından riskler
Halı yıkama eylemi 5 aşamadan oluşmaktadır bunlar;
1)Toz alma: Nüfus etmiş toz ve partüküllerden arındırılmak için çırpma ve vakum ile üzerindeki her türlü toz, kum ve yabancı maddelerden arındırılır.
2) Halı yıkama: Fırçalama makinesiyle ve özel kokulu şampuanlarla fırçalanır ve durulanır. Kullanılan ilaç ve şampuanlar insan sağlığına zarar vermeyen özel üretilmiş ürünlerdir
3)Santrifüj sıkma: Fırçalama sonrasında halılar, yüksek devirli santrifüj – sıkma makinelerinde sıkılarak bünyesindeki sudan arındırılır.
4) Kurutma Odası: Santrifüj – Sıkma makinelerinden çıkan halılar, kuru ve sıcak hava üfleyen çıkan nemli havayı çekerek, halının cinsine göre uygun sıcaklık ve zaman kullanılarak kurutulur.
5) Kalite kontrol poşetleme: Kurutma odalarından çıkarılan halılar paketleme makinasından geçirilerek poşetlenir, servise hazır hale getirilir.
Halı yıkama sektöründeki aşamaları yukarıda belirttim şimdi de işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından bu aşamalarda; Ne gibi riskler yer alıyor? Çalışan personeller çalışırken nelere dikkat etmelidir?
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren işyerlerinde, tozdan kaynaklı ortaya çıkabilecek risklerin önlenebilmesi amacıyla, iş sağlığı ve güvenliği yönünden tozla mücadele etmek ve bu işlerde çalışanların tozun etkilerinden korunmalarını sağlamak için alınması gerekli tedbirlere dair usul ve esasları belirlemek üzere Tozla Mücadele Yönetmeliği hazırlanmıştır.
Tozdan korunma yolları
Halı yıkama sektöründe meydana gelen tozlar organik tozlar sınıfında hayvansal kökenli (tüy, saç, deri) tozlar grubunda yer almaktadır. Tozun en büyük etkisi akciğerlere gitmesidir.
Tozdan korunma yolları iki bölüme ayrılarak, teknik koruma ve tıbbı koruma olarak ele alınmıştır.
Teknik koruma: Öncelikli olarak biz işçi sağlığı ve iş güvenliği uzmanları olarak sorunu kaynakta önlemeyi amaçladığımız için tozun meydana geldiği bölgede etrafı yayılmasını önlemek birinci önceliğimiz olmalıdır. İkinci önceliğimiz havalandırma, üçüncü önceliğimiz ise kişisel koruyucu donanım(maske) olmalıdır.
Tıbbı koruma: Çalışanların işe giriş ve periyodik kontrolleri mutlaka yapılmalıdır.(Akciğer tomografisi)
Çevresel Faktörlerde İş Sağlığı ve Güvenliği
a)Ergonomi: Fiziksel çevrenin insana uyarlanmasıdır. Halı yıkama sektöründe çalışanlar halıları kaldırırken olsun yada herhangi bir şekilde ağır bir malzeme kaldırırken dizlerin bükülmesi ve belin 45 derece açıyla kıvırarak ergonomik bir şekilde kaldırması gereklidir. Böylece ileride oluşabilecek bel incilmeleri ve bel fıtığı gibi hastalıkların önüne geçilmesi mümkün olucaktır.
b)Islak ve kayan zemin: Halı yıkama sektöründe kurutma odaları haricinde halının yıkandığı bölgede kaymayı önleyecek ya zemin bulundurulmalı yada kaymayı önleyebilecek şekilde tasarlanmış ayakkabılar kullanılmalıdır.
c)El sıkışması: Makineleri(santrifüj) sıkma makinesi kullanırken halıyı makineye yerleştirirken enerjinin olmamasına ve el sıkışmalarının olabilme ihtimaline dikkat edilmelidir.
d)Makine bakım: İş yerinde eğitimsiz adam çalıştırılmamalı(İş sağlığı ve güvenliği eğitimi) Makinelerin bakımları düzenli aralıklarla ve yetkili kişilerce yapılmalı kayıt altına alınmalı. Her makinenin üzerinde çalıştırma talimatı olmalı.
Halı yıkama sektöründe yukarıda belirtiğimiz risklerin yanında işin yoğunluğu ve stresi altında oluşan mobing olarak günümüzde anılan bir olayda psikolojik baskı olarak geçmektedir.6331 İş sağlığı ve kanunu’na göre en az 10 çalışanı bulunan yerlerde iş sağlığı ve güvenliği danışmanlığı almak zorundadır.
Türkiyemiz de her ne kadar iş sağlığı ve güvenliğinden bahsetmek zor olsada bizler gibi bu konularda bilinçli insanlar olarak insan canının her şeyden daha önemli olduğunu vurgulayarak ve her seferinde bir adım daha ilerleyerek gelecekteki nesillere güzel yarınlar bırakmak için önce iş güvenliği diyoruz.
Sağlıklı ve kazasız günler dilerim.
